Jak dokładnie działa tourbillon i dlaczego jest uznawany za jedno z najbardziej zaawansowanych osiągnięć w świecie zegarmistrzostwa? Dzisiaj przyjrzymy się bliżej temu urządzeniu oraz sprawdzimy, czemu jest tak ceniony przez miłośników luksusowych zegarków.
Co to jest tourbillon?
Tourbillon jest urządzeniem obiegowego wychwytu. Jego nazwa pochodzi z francuskiego i dosłownie oznacza „zawirowanie” lub „trąbę powietrzną”. Konstrukcja ma formę klatki, w której znajdują się wychwyt i regulator zegarka, czyli koło wychwytowe z kotwicą i balans. Wychwyt to główny zespół zegarka, który przekazuje energię mechaniczną z przekładni zębatej chodu do regulatora, dzięki czemu zegarek chodzi oraz zwalnia przekładnię zębatą o stały kąt obrotu, co umożliwia mierzenie czasu. Koło wychwytowe współpracuje z regulatorem, utrzymując go w ruchu. Jest blokowane i odblokowywane przez regulator, dzięki czemu mechanizm zegarka porusza się w równych odstępach czasu. Znaczenie ma tutaj też balans, czyli koło zamachowe ze sprężyną zwrotną, które jest najważniejszą częścią regulatora chodu. To od niego zależy, w jakim stopniu zegarek jest precyzyjny i odporny na ewentualne zakłócenia. Tourbillon obiega oś centralną zegarka raz na minutę, co przywodzi na myśl wirującą trąbę powietrzną. Właśnie stąd wzięła się jego francuska nazwa. Tourbillon pomaga zachować precyzję mierzenia czasu, dlatego jest tak ceniony przez przez wielbicieli luksusowych czasomierzy, takich jak zegarek Jaeger LeCoultre.
Na jakiej zasadzie działa tourbillon?
Zasada działania tourbillonu związana z precyzyjnym odmierzaniem czasu w warunkach, gdzie zegar jest narażony na różne czynniki zakłócające. Tourbillony pojawiają się w czasomierzach dobrych marek, takich jak Oris. Zegarki mogą więc bardziej precyzyjnie odmierzać czas, ponieważ są lepiej chronione przed zakłóceniami. Kluczowe elementy zegarowego mechanizmu, takie jak balans, wychwyt i koło, podlegają ciągłym wpływom pól magnetycznych, temperatury, wstrząsów oraz siły przyciągania ziemskiego.
Tourbillon, poprzez regularny obrót klatki, w której umieszczone są wychwyt i balans z kołem, skutecznie kompensuje błędy pozycyjne koła balansowego wynikające z niewyrównoważenia spowodowanego grawitacją. Obracając się równomiernie wokół osi, tourbillon minimalizuje wpływ niewyważonego balansu, co przekłada się na dokładniejsze odmierzanie czasu. Istotną kwestią jest także położenie zegarka podczas użytkowania, ponieważ wpływ grawitacyjny na pracę balansu jest bardziej niekorzystny, gdy zegarek jest w pozycji pionowej. Precyzyjne wyważenie staje się kluczowym elementem, choć praktycznie trudnym do osiągnięcia, ponieważ środek ciężkości balansu zawsze znajduje się w pewnej odległości od osi obrotu. Tourbillon, będąc obiegowym urządzeniem wychwytu, działa jako rodzaj średniej, niwelując błędy związane z niedoskonałościami konstrukcyjnymi elementów poprzez ciągłe zmiany ich położenia. W przypadku zegarków kieszonkowych, gdzie przechowywane są zazwyczaj w pozycji pionowej, tourbillon miał istotne znaczenie, eliminując błędy pozycjonowania wynikające z długotrwałego utrzymywania zegarka w jednej pozycji.
W dzisiejszych zegarkach naręcznych, mechanizmy są znacznie bardziej zaawansowane niż w XIX wieku, kiedy tourbillon został wynaleziony przez Abrahama Louisa Bregueta. Wciąż pojawiają się jednak w czasomierzach luksusowych marek, takich jak zegarek męski Hublot. Tourbillon stanowi już głównie element ozdobny, podkreślając zarazem kunszt i artyzm zegarmistrza oraz marki, która wyposażyła swój zegarek w to wyjątkowe urządzenie.
